برچسب: تحليل آثار و آموزش

وقف به معنای ایستادن می باشد. قاری قرآن این توانایی را ندارد که در یک نفس یک مطلبی را قرائت کند. لذا برای تجدید نفس باید در جاهایی بایستد. جاهایی را که قاری می ایستد را موقوفه می گویند. تعریف وقف در تجوید قرآن کریم به این شرح است: قطع صدا و قطع نفس و به دنبال آن تجدید نفس و ادامه قرائت. در فن قرائت قرآن کریم با دو نوع وقف مواجه می شویم:

الف): وقوف تفسیری و مفهومی.

وقوف مفهمومی آن وقوفی هستند که علامات وقف دارند. این علامات وقف در قرآن های مختلف وارد شده است. بعضی از وقوف مفهومی علامت ندارند که چهار نوع هستند. وقف کافی، وقف تام، وقف قبیح، وقف حسن. برای شناخت این وقوف باید با معانی و لغات آشنا باشیم.

ب): وقوف تجویدی.

وقوف تجویدی ۶ نوع می باشد که ۳ نوع آن عملاً اجرا نمی شود و ضرورتی هم در اجرای آن وجود ندارد یعنی شناخت و عدم شناخت آن یکی است. در جلسه ی آینده به سه بخش دوم اشاره ای خواهم داشت.

الف): وقف ابدال.

ابدال به معنای تبدیل شدن می باشد. اگر آخرین حرف کلمه تاء گرد (ة) باشد تبدیل به هاء خواهد شد. مانند القارعة که هنگام وقف خوانده می شود القارعه. اگر آخرین حرف حرکت تنوین فتحه داشته باشد در هنگام وقف این حرکت تبدیل به الف خواهد شد. مانند احقاباً که خوانده می شود احقابا.

ب): وقف اسکان.

اسکان به معنای ساکن کردن می باشد. اگر آخرین حرف کلمه ای حرکات کوتاه و حرکات تنوین ضمه و کسره داشته باشد هنگام وقف تبدیل به ساکن خواهد شد. برای مثال: تعلمونَ ، تعلمون – کثیرٍ ، کثیر –  حقٌّ ، حقّ.

ج): وقف بدون تغییر.

همانطور که از اسم این وقف پیداست منظور این است که اگر آخرین حرف کلمه ای حرکات کشیده باشد هنگام وقف بدون هیچگونه تغییری به همان صورت باقی خواهد ماند. مانند: تسرفوا ، تسرفوا – کُلوا ، کلوا.

در حرف (ت) تار صوتی نمی لرزد، سکوت دارد و هوای خالی بیرون می آید؛ اما در حرف (د) تار صوتی می لرزد و صوت تار صوتی از بسط بیرون می آید . در حرف (ط)، باید (ت) را تفخیم دهیم ودرحلق پر کنیم. در این حرف جهر ایجاد می شود؛ ضمن اینکه باید بوی (ت) هم بیاید. در واقع (ط) همان (ت) مفخم است؛ (ط) از (ت) مفخم درست شده است نه از (د).

مکانیزم تولید حرف (ت): برای ادای این حرف، هوا بیرون می آید و سر زبان به نطع می چسبد و هوا پشت زبان حبس می شود. (برای ادای این ۳ حرف همه ی زبان با دندان های بالا، کاملا راه دهان را می بندند.) هوا می خواهد از خیشوم بیاید اما نرم کام آن راهم بسته است. بنابراین هوای حبس شده انسداد ایجاد می کند و از هر جایی که بسط آزاد شود (نوک زبان) فشار هوا بیرون می زند. این ۳ حرف از یک جا تولید می شوند اما در صفات با هم متفاوتند.

سؤال جناب آقای تقوی:

سلام جناب استاد فرجی.خسته نباشید.من یه دوست دارم که 22 سال سن داره وچند سوره از استاد منشاوی تقلید کرده.حالا میخواد از استاد مصطفی اسماعیل تقلید کنه. ولی میگه صداش اون انعطاف و آمادگی رو نداره که بتونه  آیات 238الی 252سوره بقره رو برای شروع انتخاب کنه. به نظر شما ایشون باید تقلید از استاد منشاوی رو ادامه بده ؟تلاوت ساده ای از استاد مصطفی اسماعیل هست که ایشون بتونه ازاون تلاوت شروع به تقلید از این استاد کنه؟ به نظر شما ایشون باید چکار کنه؟خیلی ممنون جناب استاد فرجی.در منطقه ما استادی نیست که بتونه ما رو درست راهنمایی کنه به همین دلیل ما زیاد مزاحم اوقات شریف شما میشیم.اجرکم عندالله

بنام خدا

ادامه مبحث تقلید

جناب تقوی عزیز سلام

بهترین راه حل برای مشکل دوست عزیزتان توجه کامل به عرائض بنده راجع به مبحث تقلید است.

باید درست تصمیم بگیریم تا با در نظر گرفتن جمیع جهات در این امر بسیار مهم، دچار انحراف و در نتیجه سرخوردگی نشویم.

افرادی وجود دارند که علیرغم استعداد بالا، نتوانسته اند در مورد تقلید از استادی مشخص، درست تصمیم بگیرند لذا مرتب در حال تغییر استاد هستند. این عزیزان هیچگاه به جایگاه واقعی خود در عرصه تلاوت نخواهند رسید.

تقلید کامل و با شباهت زیاد از یک استاد، نکته مهم و کلیدی در امر تقلید است حتی اگر استاد ناشناخته یا از دید دیگران رتبه بالایی نداشته باشد. صبر مقلد و اعتماد به معلم خود میتواند مبنایی مستحکم باشد برای آینده درخشان ایشان در امر تلاوت. قاریان ممتازی هستند که در زمانی که تقلید از یک استاد مشخص باب شده بود با اعتماد به اصول صداسازی و فاکتورهای زیربنایی تقلید، تحت تأثیر جو قرار نگرفته و بر استاد خود باقی ماندند و هم اکنون در صحنه تلاوت کشور میدرخشند.

در حال حاضر و با توجه به وضعیت شما و دوستتان  لطف فرموده با یک فرمت کم حجم، قطعاتی را از خود و دوستتان برایم ارسال بفرمایید تا انشاالله بتوانیم تصمیم خوبی اتخاذ نماییم

فراموش نکنید قطعه ضبط شده بدون اکوی زیاد و با کیفیت خوب باشد.

ارادتمند شما فرجی

جواب:

سید عزیز قبل از ورود به جواب اجازه میخواهم مطالب مهم و کلیدی در ارتباط با مقدمات ضروری در تلاوت را خدمتتان ارائه نمایم:

اولین و مهمترین قدم در تلاوت، داشتن خشوع در تلاوت است که بطور اختصار در قسمت مربوطه در سایت ارائه شده است.

قدم دوم برای داشتن تلاوتی روحانی، استفاده از تنفس عمیق دیافراگمی است، تنفسی که مانند همه مکاتب روحانی در تلاوت هم مورد استفاده قرار میگیرد. تنفسی که دارای مزایای بیشماری برای سلامت جسم و روح انسان است که بسط آنها در این مقوله نمیگنجد. تمرینات خاصی را در جلسات مختلفی خدمت متعلمین عرض کرده ام که  با استفاده از آنها میتوانید این نوع تنفس را براحتی در تلاوت و فعالیتهای روزمره خود بکار ببرید.

نکته مهم دیگر برای داشتن حنجره و صدایی همیشه سالم و جوان، کم غذا خوردن است. کم خوردن و خوب جویدن و با آرامش خوردن و در ضمن از ترکیبات غذایی مناسب استفاده کردن علاوه بر اهمیت در امر تلاوت، نقش مهمی در زندگی ما ایفا میکنند که این مباحث در مراجع تغذیه ای اسلامی و بخصوص شیعی بطور کامل و به تفصیل بیان شده اند. یکی از اهداف مهم کم خوردن و ترکیبات غذایی مناسب را استفاده کردن، داشتن جهاز هاضمه ای سالم است. اغلب مشکلات اخلاط حنجره ای، خشکی حنجره و تارهای صوتی مربوط است به معده ای با کارکرد نامناسب و درنتیجه برگشت گازهای تخریب کننده از آن، به فضای تارهای صوتی، گلو و حلق. در اینجا لازم میدانم که اشاره کنم که خود غذا هم یک اثر آنی و غیر مستقیم روی حنجره دارد که نباید از کنارش به سادگی گذشت. برای مثال خوردن نوشیدنیهای گازدار، ترشیجات، ادویه ها، سرخ کردنیها، غذاهای بسیار داغ و یا بسیار سرد، نوشیدن چای و قهوه، کشیدن سیگار و موارد مشابه دیگر اثری منفی در همان لحظه مصرف بر حنجره دارند که نباید نادیده گرفته شوند. هرچند باید تأکید کنم که مصرف همیشگی این نوع غذاها ضمن داشتن اثرات آنی مضر، ممکن است کم کم در کارکرد بلند مدت حنجره هم نتایج مخربی داشته باشند. لذا پیشنهاد من این است که قاری قرآن از مصرف چنین غذاهایی بپرهیزد. ناگفته نماند که اغلب خود قاری هم متوجه اثرات وضعی اینچنین غذاهایی بر صدایش میشود.

از موارد با اهمیت دیگر انجام ورزش و کوهنوردی است که برای یک قاری قرآن بسیار ضروری است. انجام ورزشهای هوازی و غیر هوازی باید در برنامه روزمره یک قاری وجود داشته باشند. داشتن گردن، کول، شانه ها و بالا تنه ای قوی، نقش مهمی در هنر تلاوت دارد.

از موارد مهم دیگر که کمتر به آن پرداخته شده، سلامت و بهداشت دهان و دندان است که نقش بسزایی در تلاوت دارد. عفونت و بیماریهای دهان و دندان تأثیراتی مستقیم و غیر مستقیم بر عملکرد حنجره و دستگاه تکلم دارند.

مشکل بسیار مهمی که این روزها همه انسانهای کره زمین با آن درگیرند انواع آلودگیهاست. آلودگی صوتی، آب و هوایی، آپارتمان نشینی، صنعتی، اقتصادی، اینترنتی، ماهواره ای، تغذیه ای، ژنتیکی و …… که روز بروز بیشتر شده و در حال نابودی نسل انسان هستند. این آلودگیها تأثیر منفی بسیار زیادی بر سیستم اعصاب و روان انسان داشته و نه تنها زندگی عادی انسان را مختل نموده بلکه بر هر نوع هنر خواندن از جمله تلاوت اثر بدی میگذارند. داشتن سیستم عصبی آرام و بدور از محرکهای منفی فوق الذکر باعث شکوفایی هنر خواندن و ارائه اثرهای جاودان میشود. تنها تفاوتی که انشاالله باعث میشود این تأثیرات مخرب بر قاری قرآن کمتر اعمال شود، خود قرآن است. قاری قرآن با استمداد گرفتن از ظاهر و باطن خارق العاده و آرام بخش قرآن و سروکارداشتن همیشگی با این کتاب آسمانی و عمل به فرامین آن خودش را در مقابل فشارهای اینچنینی واکسینه مینماید. تأثیرات مشهود استرسهای عصبی بر تلاوت معمولاً خودش را با ایجاد رگه در صدا، خشکی فضای دهان و حنجره، نفس کم، ضربان شدید و غیر طبیعی قلب، احساس داشتن سینوسی عفونی، سرفه های خشک کوتاه و ممتد، صاف کردن صدا، تمرکز کم و اضطراب فراوان نشان میدهد.

در پرانتز عرض کنم که اغلب سرماخوردگیها منشأ ویروسی و عصبی داشته و با استراحت و مصرف زیاد آب جوش و گرفتن بخور اکالیپتوس برطرف میشوند. از دید بنده و با کمک گرفتن از اصل تجربه، بهترین دارو برای سرما نخوردن و سینوسی بدون تورم و عفونت داشتن، این است که اولاً به هیچ وجه چای ننوشید و ثانیاً تا عرقتان در دمای مناسب و معمولی ( بین بیست وپنج تا سی درجه) خشک نشده، به فضاهای سرد وارد نشوید. پوششهای اضافی برای سر و گردن و حنجره و بدن اگر باعث تعریق شوند خود عاملی خواهند بود برای سرما خوردگی. در ضمن از اصل کم خوردن هم غافل نشوید که منشأ همه مریضیها پرخوریست.

ناگفته نماند که یکی از منابع عظیم استرس و اضطراب در هنر تلاوت که در دیگر هنرهای خواندن کمتر وجود دارد، مقوله مسابقه قرآن است که از دیدگاه حقیر مزایایش بسیار کمتر از مضرات آن است و سالهاست که بنده و دوستان و سروران دیگر راجع به آن صحبت کرده ایم اما تا کنون بی تأثیر بوده است.

حال که اشاره ای کلی به مقدمات تأثیرگذار در تلاوت داشتیم ، دیدگاه خودم را راجع به خوردنیها، آداب تغذیه ای و نکات مهم  در تلاوت و اثرات آنها بر صدا و حنجره عرض میکنم:

لبنیات، میوه جات و سبزیجات در کل اثر مثبت دارند. اما عرض کردم باید دانست کی، کجا و با چه غذایی خورده شوند. میوه های طلایی برای صدا از دید من عبارتند از سیب، هلو و عنبه

نوشیدنی ممنوعه از دید بنده: چای

نوشیدنی مفید: آب جوش ولرم شده

پرخوری از هر نوع خوراکی، ممنوع.

استفاده از طب اسلامی در تشخیص طبع غذاها و طبع شما و نیز ترکیبهای مفید و مضر غذایی، برای هر فرد مسلمانی ضروریست.

داروهای شیمیایی نباید مصرف شوند.

نکته 1 : هر خوراکی که رطوبت فضای دهان و حلق و حنجره را بالا ببرد مفید بوده و برعکس آن مضر است. (سوپهای بدون ادویه و تندی، جزء غذاهای رطوبت ساز هستند.)

نکته 2 : تلاوت و خواندن باید با شکم خالی انجام شود. نوشیدن آب در حین تلاوت ممنوع است اما اگر تا یک ساعت قبل از تلاوت از آب جوش ولرم شده استفاده شود ضرر ندارد. البته گاهی اوقات در زمانی که استرس و اضطراب شدید وجود دارد میشود جرعه ای کم از آب جوش ولرم نوشید.

نکته 3 : تنفس دیافراگمی باعث کاهش استرس و اضطراب و برداشتن استرس مستقیم بر حنجره میشود.

نکته 4 : خواندن برای رضایت الهی باعث از بین رفتن اضطراب در تلاوت میشود و برعکس، تلاوت برای جلب نظر انسانها به خود، باعث افت خشوع در تلاوت و در نتیجه اضطراب میشود.

نکته 5 : تلاوتهای مستمر علاوه بر ثواب باعث کاهش اضطراب و ارتقاء سطح قرائت میشود. تلاوتها باید تحت هدایت و راهنماییهای استاد باشند.  از جهت زمانی بهترین زمان برای تلاوت، یک یا دو ساعت قبل از خوردن غذاست و البته با شکمی خالی باید تلاوت نمود.

نکته 6 : شناخت صدا و تسلط بر اصول صداسازی تأثیر غذاها را به حداقل میرساند.

جناب تقوی عزیز امیدوارم این بحث مختصر برای شما مفید بوده و جوابتان را گرفته باشید انشاالله.

منتظر نقطه نظرات و پرسشهای بعدی شما هستم.

با احترام فرجی

اگر مفهوم آیه حالت انتظاری داشته باشد، نباید مقام مورد استفاده از نظر موسیقایی به اتمام برسد. در این حالت انطباق مفهوم و لحن رعایت نشده است. در حالت انتظازی باید به لحن الاداء هم توجه کرد

بهتر است در محل تلاوت قاری، یک متکای نرم در محل نشیمنگاه قرار گیرد