بنام خدا
ضمن تشکر از جناب آقای پناهی، قبل از پاسخ دادن به پرسش ایشان تذکر مهمی در ارتباط با اشتباهات چاپی در متن جلسه دوم را خدمتتان عرض نموده و اعلام میداریم که تصحیح آنرا در سایت قرار خواهیم داد و خواهش داریم همه عزیزان به این اصلاحیه توجه فرمایند.
اما پاسخ سؤال 1:
این محدوده ها بر اساس استاندارد های قابل قبول در صدای انسان و بر مبنای تحقیقات فراوان ارائه شده و بعنوان یک اصل در تئوری موسیقی پذیرفته شده است.
همانگونه که ملاحظه میفرمایید در این تقسیم بندی گستره های اعلام شده زیر دو اکتاو است، از طرفی میدانیم که انسانهایی با صدای نادر هستند که گستره صدائیشان حدود 3 اکتاو هست و یا اینکه در هنر تلاوت، ما به اساتیدی برمیخوریم که گستره صدائیشان براحتی 2 اکتاو ونیم است، پس چگونه باید گستره این عزیزان را تحلیل نمود؟
در ارتباط با جواب این سؤال مهم باید عرض کنم که گستره صدا در این تعریف یعنی خواندن نت های این گستره بدون فشار، تکلف و سختی و اجرای مکرر و راحت آنهاست.
با چند مثال برای شما مطلب فوق را توضیح میدهم؛
شخصی از نت سُل 2 شروع به تلاوت نموده و در فرازهای اوج خودش ، به نت La4 هم اشاره میکند، خوب این شخص دارای چه گستره ای است؟
جواب: این شخص، هم دارای محدوده تنور هست و هم باریتون.
شخصی از نت می 2 شروع نموده و به نت می 4 هم اشاره میکند، این شخص دارای چه گستره ای است؟
جواب: این شخص دارای محدوده باس و باریتون هست.
بهمین ترتیب این موارد قابل تحلیل است.
در همین جا پاسخ پرسش دوم شما را در راستای مطالب فوق اینگونه عرض میکنم که گستره صدای شما از باس معمولی شروع و تا تنور چپ (بالاتر از محدوده تنور استاندارد) ادامه دارد البته اگر نتها، در یک فاصله زمانی مشخص و بطور مکرر اجرا شده و بدون تکلف و فشار و ناکوکی باشند.
گاهی اوقات وقتی محدوده صدایی یک مرد وارد گستره صدای زنان میشود به اشتباه ، برای ایشان اصطلاح محدوده خانمها را بکار میبرند که اشتباه است.
صدای مردان و زنان از نظر حالتهای خاص و حجم صدا کاملاً قابل تشخیص است، لذا باید از اصطلاحات دیگری کمک بگیریم مثل اصطلاحی که حقیر بکار برده و محدوده تنور (بالاتر از محدوده تنور استاندارد مردان) شما را تنور چپ نامگذاری کردم، بنابراین اگر برای مثال بالاترین نت اشاره شما، نت فا 5 بود میتوان اصطلاح تنور چپ چپ را برای صدای شما بکار برد و نباید از محدوده آلتو یا بم خانمها و متس سپرانو برای بیان حالتهای فوق استفاده نمود. البته اساتید موسیقی هم، از تنور یک برای تنور استاندارد و دو و سه برای تنورهای چپ و بسیار چپ(چپِ چپ) استفاده میکنند.
هرچند موارد نادر هم وجود دارد خصوصاً در عصر حاضر که متأسفانه صداهای مردانه در حال تغییر به سمت صداها و حالتهای زنانه است!!
حال با توجه به این توضیحات باید عرض شود که اگر در اثر تمرین، شما بتوانید به نت می 2 هم اشاره کنید شما دارای محدوده باس استاندارد هم هستید و اگر کسی باشد که به نتهای پایین تر از این نت هم اشاره کند، ایشان دارای باس زمخت هست.
این اصطلاح باس زمخت هم اصطلاحی است که بنده بکار میبرم و در کلاسهای موسیقی این اصطلاحات بنده یعنی باس معمولی، باس استاندارد و باس زمخت ممکن است به باس یک و دو و سه و یا نامهای دیگری نامگذاری شوند.
اما در جواب سؤال سومتان باید عرض کنم که پاسخ این پرسش قبلاً داده شده و در قسمت مربوطه موجود است اما بطور اختصار عرض میکنم اصطلاح صدای سری و سینه ای از دو منظر قابل طرح است:
1- از دیدگاه محدوده صدا؛ به صداهای گستره باس و باریتون صداهای راست کوک یا سینه ای اطلاق میشود و به صداهای در گستره تنور ، صداهای چپ کوک یا سری گفته میشود.
2- از دیدگاه ماهیتی؛ صداهای سری صداهایی زیر، با تنوع تحریری کم و سرد و غربی هستند و صداهای سینه ای صداهای با تنوع تحریری زیاد و گرم و شرقی.
اما پاسخ سؤال چهارم شما:
اطلاع داشتن از دستگاههای ایرانی، آوازها و گوشه های آنها بسیار مفید است. هرچند باید فراموش نکنیم که خط خواندن در موسیقی آوازی ایرانی با خط خواندن در تلاوت کمی متفاوت است.
در ارتباط با دو فراز شما باید عرض کنم که صدای بسیار جذابی دارید با حزن و تحریرهای اصیل.
فراز اولتان در گستره باریتون و فراز دومتان در گستره تنور اجرا شده است.
باید تلاوت کاملتان را داشته باشم تا انشاالله موارد را با تشریح خدمتتان عرض کنم.
با احترام جهانبخش فرجی
15 خرداد 1392
جناب علی اکبر پناهی:
سلام استاد خیلی ممنون که پاسخ فرمودین.متوجه شدم.با تشکر فراوان
