برچسب: تحليل آثار و آموزش

سلام استاد فرجی:
بنده سوالاتی در خصوص حرکت چهارم مقامات از شما داشتم
۱٫تعریف حرکت چهارم چیست؟
۲٫آیا نام های دیگری نیز میتوان برای آن بکار برد؟
۳٫در کل در چه مقاماتی این حرکت دیده می شود؟
۴٫آیا این حرکت چهارم ترکیبی به مقام دیگر است؟

با تشکر فراوان از استاد
ارادتمندتان محسن مجیدی

بنام خدا و با سلام

جناب مجیدی عزیز خواهشی که دارم لطف فرموده و با توجه به منبع تان اصطلاح حرکت چهارم مقام را با مصداق و مثال مربوطه، اگر هست برای اطلاع بنده و بازدیدکنندگان سایت ارائه فرمایید.

اما بعنوان مقدمه بحث و برای اطلاع شما عرض کنم که همانگونه که بارها عرض کرده ام، مقام با گام تفاوت اساسی دارد. در هنر معنوی تلاوت است که این تفاوت در حد کمال خود نشان داده میشود. در واقع مقام مدگردانی در یک گام مشخص و یا گامهای مختلف است و با ارائه منظم و قابل تشخیص ملودیهای فی البداهه، متنوع، پیچیده و سراسر احساس، خلق میشود.

حال اگر بخواهیم با زبان موسیقی یک ملودی در یک مقام را تبیین نماییم باید گامهای عرب و ایرانی را بشناسیم. در ساختن قطعات ریتمیک مثل تواشیح هم ما نیازمند شناخت گامها و فواصل آنها هستیم.

اما تلاوت مقوله ای کاملاً متفاوت است و قاری هر لحظه در حال خلق یک ریز نغمه و گوشه ایست، فارغ از دانستن اصطلاحات مربوط به گامهای عرب و ایرانی. بهمین خاطر موسیقی مقامی در همه کشورها جایگاهی خاص دارد و موسیقی دانهای بزرگ در پی گرفتن ایده از این موسیقی غنی هستند.

اغلب اساتید این نوع موسیقی، تنها از طریق روش گوشی و زانو زدن در مقابل استاد فن به کمال میرسند نه روشهای آکادمیک و رایج دنیا. در واقع در موسیقیهای رایج، خواننده تابع ریتم و ملودی ساخته شده توسط موسیقی دانی است که خود در حال مدگردانی در گامهاست ولی قادر به خواندن نیست. اما در هنر تلاوت، که بارزترین موسیقی مقامی است، سازنده ملودی و خواننده هر دو یکی است بنام قاری!

البته مطلع هستید که در مکتب تلاوت هم،  اغلب موسیقی دانهای مصر در محضر اساتید این فن تلمذ نموده و از ترکیبات، انتقالها، گوشه ها، نغمه ها و ریز نغمه های ایشان  بهره ها برده و قطعات مختلف و ماندگاری ارائه نموده اند.

با این مقدمه، منتظر پاسخ شما به درخواست ابتدای بحث هستم تا بهتر بتوانم وارد بحث طرح شده حضرتعالی شوم انشاالله.

با احترام جهانبخش فرجی

 

سلام
بنده دو نمونه لینک حرکت چهارم مقام حجاز استاد سعید الزناتی را که بنده آن را از میان تلاوت های این استاد تفکیک کرده ام را برای دوستان قرآنی عزیز که این مبحث را دنبال میکنند میگذارم.
http://manghomeh.blogfa.com/post/66
http://manghomeh.blogfa.com/post/70

سلام آقا محسن عزیز

ضمن تشکر از ارائه فایلهای صوتی فوق العاده زیبایتان خواهشی که داشتم این بود که حرکت چهارم حجاز را بر اساس مرجعی که این اصطلاح را ذکر کرده تعریف و تشریح نمایید.

ممنون منتظرم جهانبخش فرجی

 

سلام
وقت بخیر
همانطور که قبلا عرض کردم بنده از لحاظ اجرا بر مسئله این موضوع از نظر عملی در تلاوت مشاهیر مصر واقف بودم ولی پرسش بنده از حضورتان فقط مسئله تئوری این مبحث بود.
و لذا از شما خواستار تحلیل این شش قطعه از دیدگاه خودتان را دارم.
با تشکر از استاد فرجی

 

 

بنام خدا

در ابتدا خدا را شکر میگویم بخاطر این همه نغمه سرایان الهی و این همه استعدادهایی که منتخب شده اند برای دعوت مستمعین به مسیر کمال و سیر و سلوک.

علی آقای خشنود از این جوانان هستند که مایه مباهات جامعه قرائت کشور هستند.

مشخصات اجرای این عزیز در این تلاوت :

حجم صدایی ذاتی و مناسب که از مشخصه های عالی صدای ایشان است و بیشتر در صداهای فاخر دیده میشود. نکته بارز در این مشخصه، حفظ آن در کل تلاوت است.

گستره صدایی عجیب و نادر این عزیز، صدای این عزیز را شاخص نموده و البته بنده را به تمجید این توانایی واداشته است. گستره ای که از باس باریتون شروع تا تنور ادامه دارد!!! گستره ای به وسعت دو اکتاو و چند درجه است! هرچند خیلی از عزیزان هم هستند که ممکن است گستره ای اینچنین داشته باشند اما وجود نتهایی در همه محدوده های اصلی در صدای ایشان این موضوع را بارز کرده است.

انعطاف صدایی عالی و تسلط بر همه نتهای موجود در گستره صدایی از دیگر مشخصه های بارز صدای ایشان است. نمونه آن را در اجرای یک اکتاو نزولی در آیه 82 میتوان مشاهده نمود.

معنا محوری در تلاوت از شاخصه های خوب لحنی این عزیز است بطوریکه در انتقال مقامات بسیار عالی عمل کرده اند. ورود به فضای مقام کرد در آیه 71، تغییر مقام از بیات و ورود به صبا در آیات 74 تا 78، ورود به حجاز در آیه 79  و 80، انتقالهای مناسب در مقام راست در آیات 81 تا 83 و البته منتقل شدن به حجاز و اجرای فوق العاده گوشه اوج در راست و البته در نشان دادن بالاترین درجه صوتی در کلمه ” سماء”  از جمله این درک معنایی و لحنی عالیست.

طنین جذاب و توجه به خشوع در تلاوت از جمله امتیازات دیگر این تلاوت است.

در پایان عرض میکنم که یقیناً هر تلاوت زنده ای دارای ضعفهایی است اما این تلاوت از آندسته است که واقعاً نمیشود راجع به موارد بسیار ریز که  قابل اغماض هستند، صحبت کرد.

موفق باشید التماس دعا جهانبخش فرجی

بنام خدا

معمولاً وقتی دوست بزرگواری مثل جناب ایزدپناهی از حقیر درخواست تحلیل تلاوتشان را دارند، تنها محبت ایشان به بنده است و لا غیر چرا که کلاس تلاوت ایشان الحمدلله در حال رشد است و به نقطه ای رسیده اند که همانگونه که قبلاً عرض شد از افتخارات جامعه قرائت کشور هستند.

در کل اجرا خدا را شکر ناکوکی وجود ندارد که این نشان از تسلط ایشان بر گستره صدایی و نحوه صحیح تنفسشان دارد.

ایشان با توجه به معنای آیات در فضاهای مختلف لحنی ورود داشته و بخوبی القاء معانی فرموده اند.

نکته جالب استفاده از گوشه های مناسب در فضای مقام بیاتی است. ورود به حسینی در آیه 97 و ماندن در فضای بیات تا آیه 101 که به مقام راست ورود میکنند.

و یا ورود به فضای مقام سه گاه که در آیه 105 صورت میگیرد و البته قاری محترم در همین مقام هم فرود را انجام میدهند.

همه این تغییرات نشان دهنده دقت در القای معانی دارد.

گستره صدای ایشان هم همانگونه که قبلاً عرض کرده ام گستره ای در محدوده تنور است و دارای دو اکتاو و چند درجه در این محدوده بودن، کاری بسیار دشوار و نادر است.

طنین نمکین و انعطاف خوب و تحریرهای بجا و منطبق با تجوید از مشخصه های فنی این تلاوت و کلاً این قاری عزیز است.

التماس دعا جهانبخش فرجی بهمن 1392

 پاسخ جناب ایزدپناهی 

جناب استاد فرجی عزیز سلام؛

از این همه تمجید و تحسین و شاگردنوازی که نشان از وجود ملکه ی مثبت نگری در شخصیت حضرتعالی است سپاس گزارم و امیدوارم لطف خدا شامل حال من و دوستان دیگر شود تا بتوانیم راه شما اساتید متخلق و متواضع را ادامه دهیم و حقیقت قرائت قرآن را که از شما و أمثال شما آموخته ایم به نسل بعد منتقل کنیم؛ البته در تلاوت حقیر نقائصی بود که جنابعالی با بزرگواری از کنار آن گذشتید؛ به هرصورت از اینکه باز هم مایه ی قوت قلب شاگردتان شدید بی نهایت متشکرم؛ حق نگهدار شما باد؛

هادی ایزدپناهی

سلام هادی جان

تلاوت قرآن چیزی جز ارتباط قلبی با قرآن نیست. وقتی با قرآن مانوس شدیم از دیوارهای اولیه تجوید ، وقف و ابتدا و صوت و لحن که مقدمه بودند عبور نموده و تماماً احساس میشویم، احساسی که از خشوع و عشق به خالق قرآن است.

براستی این احساس ستودنی نیست؟ این احساس همه هنر تلاوت نیست؟

احساسی که با حرفه ای شدن بدست نمی آید و هرگز با کسب علوم فوق در حد کمال هم ، ظهور نمی یابد.  تلاوتهای بدون این احساس پاک و بدون شرک و خود بینی هرگز ماندگار نمیشوند. بدون این ارتباط قلبی و دریافت حس معنوی و شناخت جایگاه تلاوت، نمیتوان به قرآن و مفاهیم آن نزدیک شد.

اینگونه است که بعضی تلاوتها ماندگار میشوند، در حالیکه از یک حنجره بیرون می آیند.

اینگونه است که ما هرگز این امتیاز متافیزیکی را در باروم های نمره های متسابقین نمیبینیم و لذا از طرح آن میگذریم چون نمی شناسیم جنس و فیزیک آن را.

اینگونه است که به حنجره های پاک و مقدسی که کلام خدا را میخوانند مانند رهبر عزیزمان مثبت نمینگریم. تنها به فکر اشتباهات و قصور انسانی هستیم و به بهانه ای این هنر آسمانی را زمینی کرده و بی بها میکنیم.

موفق باشید جهانبخش فرجی

بنام خدا

با سلام خدمت امین عزیزم و تشکر از ارسال این تلاوت زیبا و ممتاز:

ابتدا طبق روال حقیر که نیمه پر لیوان را در نظر داریم، خدمت شما عرض میکنم:

1- طنینتان بسیار دلنشین و اثرگذار است الحمدلله

2- صدای شما دارای  انعطاف صدایی ممتاز است و شما بر تحریرهای اجرا شده تسلط کامل داشته و مشخص است که الحمدلله تلاش و زحمات فراوانی را انجام داده اید و به شناخت کافی از صدایتان رسیده اید و همانگونه که قبلاً عرض کرده ام شناختن صدای خودمان یکی از فاکتورهای مهم در تلاوت است. برای ارائه نمونه هایی از مشخصه های فوق در اجرایتان میتوان به اجرای اکتاو نزولی و صعودی فراز آیات 8 و 9 و 10 با هم در فضای مقام حجازکار اشاره کرد که اتفاقا با معنا هم همگراست.

3- گستره صدایی شما براحتی از دو اکتاو هم فراتر رفته و بر این گستره 2 اکتاوی تسلط بسیار عالی دارید.

4- نکته جالب در این اثر، نحوه اوج گیری شماست که فوق العاده بوده و در مقام بیات نوا براحتی و در کمترین زمان به اکتاو بالاتر رفته اید. (قابل توجه عزیزانی که در مسابقات شرکت میکنند). این کار شما نمونه ای دیگر از تسلط شما بر صدایتان هست.

5-  در لحن، شما بدنبال معنا بوده و بسیار عالی تغییر فضای مقامات را انجام داده اید و بعد از اتمام فراز پایان آیه 14 در فضای حجاز کار، در آیه 15 از حجاز کار به فضای مقام نهاوند وارد شده اید  که بجا و عالیست. و یا انتقال شما از نهاوند به راست در آیه 25 هم از توجه شما به معنا حکایت دارد. از نمونه های عالی انتقال معنا در فضای یک مقام هم میتوان به اجرای آیه 18  و آیه 21 اشاره نمود.

اما تذکرات:

1- یک اشتباه اعرابی در کلمه “نادیه”  آیه 16 بود که البته برای همه ما هم ممکن است پیش بیاید.

2- در مد کلمه ” السماء”  آیه 27 گاهی توازن مد نادیده گرفته شد که باید دقت شود.

3- وقتی قرار است  آیاتی را که قبلا تک تک خوانده ایم بصورت متصل و در یک فراز بلند بخوانیم،  باید آیات کوچک را  یکی یکی از اول تا پایان بخوانیم. در مورد آیات 20 تا 24 بهتر بود شما آیات را تک تک تا آیه 24 میخواندید نه تا پایان آیه 23!

اما تذکر مهم برای همه مستمعین عزیز قرآن:

قبلاً هم عرض کرده ام که تشویق قاری نباید بر اساس لحن قاری باشد بلکه باید بر اساس مفاهیم آیات انجام شود. از آنجا که این سوره، قسَم های جدی در اثبات قیامت را مطرح فرموده بنابراین  الله الله  گفتنهای مستمع باید همراه خشوع و اشک، و بسیار آرام و منظم باشد. البته در آیات بشارت خیلی از بزرگان این هنر معتقدند که  الله الله گفتن را با سرور و خوشحالی و با صدای بالاتر میتوان بیان نمود اما در این حالت هم یادمان نرود که نباید برای کارهای لحنی قاری اظهار شود. احسنت گفتن و طرفدار قاری شدن و تشویق ایشان باید بر اساس درک قاری از مفاهیم و خشوع او والقای حس معنوی به شنونده باشد و بس، آنهم با صدای آرام نه با سروصدا و دادن القاب مبالغه آمیز به قاری که این نوع تشویقها، خاص مستمعین مجالس خوانندگان مصری و عرب است که متاسفانه در مجلس قرآن هم باب شده و باید از آن پرهیز نمود.

موفق باشید جهانبخش فرجی دی ماه 1392

 

 

بنام خدا

برنامه منهاج در سایت شورای عالی قرآن، مباحث تخصصی تلاوت را ارائه نموده و کار بسیار ارزشمندی است که شورای عالی قرآن با کمک همه اساتید این رشته، شروع فرموده اند.

برنامه سوم منهاج در سایت شورای عالی به مبحث تنفس صحیح میپردازد که حقیر عهده دار ارائه این برنامه هستم.

عزیزان میتوانند این برنامه را در لینکهای زیر هم  مشاهده و استماع فرمایند.

سایت شورای عالی قرآن:

http://shora.ir/media/11035

سایت آپارات که توسط عزیزمان مهدی فتحی پور قرار داده شده است:

http://www.aparat.com/v/3mQyF

با احترام جهانبخش فرجی

http://alhanesolukmain.persiangig.com/audio/azan%20ehsan%20fathiepour/azan%20ehsan%20fathiepour.mp3/download

بنام خدا

ابتدا به آقا احسان عزیز برای گفتن این اذان خوب تبریک عرض میکنم.

عرض میکنم که در زمینه اذان انشاالله در آینده شاهد یک مؤذن موفق در کشور خواهیم بود.

مواردی در ارتباط با اذان ایشان در ذیل ارائه میشود:

1- گستره اجرای اذان، گستره باریتون هست و مؤذن بخوبی در این محدوده اذان را اجرا نموده و خروج صوتی مشاهده نمیشود. مساحت اجرا حدوداً یک اکتاو است که بسیار مناسب است. انتخاب گستره فوق توسط مؤذن هوشمندانه بوده و مؤذن در این گستره دارای طنینی زیبا و تسلطی خوب بر اجرا از شروع تا پایان دارند.

2- اذان در مایه مقام حجاز گفته شده و از اذان اساتید عزیز شریف و سلیمی بصورت ترکیبی استفاده شده است. البته با استعداد خوبی که در ایشان میبینم ایشان قادرند در آینده از ترکیبات دیگر هم در اذانشان استفاده نموده و اذان را با حالتهای جدیدتری ارائه نمایند.

3- تحریرها عالی و منظم و راحت اجرا شده اند.

نکات مهم تجویدی:

1- در تلفظ لفظ جلاله الله اکبر، لازم نیست تجوید به شکل دقیقش اجرا شود. یعنی اینکه در ادای بخش (بَر) کلمه “اکبر” بهتر است حرف “باء” رقیق ادا نشده و کمی حالت پر به خود بگیرد مثل حرف “راء”

2- در ادای حرف “راء” در کلمه “رسول الله ” اول، از لبها استفاده شده که نباید اینگونه باشد بلکه مثل “راء” کلمه “رسول الله” دوم که خوب ادا شده، ادا شود.

3- فتحه حرف “حاء” کلمه “محمد” در فراز دوم کشیده شده که باید اصلاح شده و مانند فراز اول ادا شود.

4- حرف “صاد” در عبارت “حی علی الصلوه” باید مشدد ادا شود.

5- مخرج حرف جیم در ” حجت الله” باید اصلاح شود.

6- در تلفظ حرف “حاء” در کل اذان باید دقت شود بصورت یکنواخت و بدون تغییر ادا شود. گاهی این حرف متفاوت ادا میشود مثل “حاء” در “حی علی خیرالعمل” دوم.

7- ادای همزه ها هم باید یکنواخت باشد با رعایت صفت نبر همزه، برای نمونه در عبارت “الا الله” در “لا اله الا الله” دوم، این صفت لحاظ نشده است.

 

موارد ناکوکیهای ریز هم در اجرای اذان زنده طبیعی بوده و قابل صرف نظر است.

فقط این نکته مهم را نباید فراموش کنیم که اگر اذان را در گستره درست بخوانیم و روی آن تمرین و ممارست همیشگی داشته باشیم هرگز نیازی به صاف کردن صدا نخواهیم داشت. صاف کردن صدا برای حنجره مضر است و نشان از استرس یا کم تمرینی است. طبیعی است هر چه تمرین زیادتر و در نتیجه اجرا بیشتر باشد استرس هم کمتر میشود.

موفق باشید

جهانبخش فرجی مهر 92

 

سلام:

۱٫تکنیک لگاتو در تلاوت قرآن چیست؟
۲٫ ” کرشندو ” ” ” ؟
۳٫ ” دکرشندو ” ” ” ؟

ممنون میشم اگه استاد جواب بنده را بدهند…

با تشکر محسن مجیدی

 

سلام جناب مجیدی عزیز
ضمن تبریک به حضرتعالی برای بلاگ بسیار مفید و آموزنده تان باید عرض کنم؛
این تعاریف در موسیقی و ساز، کاربرد داشته و بجای آنها میتوان اصطلاحات کاربردی مربوط به هنر تلاوت را بکار برد.
مثلاً اصطلاح لگاتو بیشتر در زدن ساز معنا دارد و به معنای پیوستگی بین نتهاست.
ویا کرشندو هم مربوط است به ایجاد شدت در نت و برعکس دکرشندو یعنی ضعیف زدن نت.

بکارگیری اصطلاحات غربی در فرهنگ غنی هنر تلاوت بنظر حقیر مناسب نیست، حتی اگر به نظر خودمان مصداقی داشته باشیم.
با احترام فرجی
خیلی ممنون که مرا راهنمایی کردید.
از فرمایشات شما نهایت سپاس و قدر دانی را دارم.
درضمن اگر انتقادی  یا پیشنهادی نسبت به وبلاگ بنده دارید ممنون میشم اگر دیدگاهتان را بفرستید.
التماس دعا مجیدی